اجتماعات محلی، جوامع محلی، اجتماع محلی و توسعه جامعه محلی به رغم سابقه نسبتا طولانی بیشتر از دهه 70شمسی وارد ادبیات نوشتاری علمی و اجرایی شد. برنامه ریزیهای اولیه سطوح محلی در جهت رفع نیازها و محرومیتها شکل گرفت،
به عبارت دیگر سامان بخشی به زندگی با نگاه دولت محوری، فن سالارانه و تکنوکرات رویکرد سنتی اجتماعات محلی است. به این ترتیب وابستگی مناطق روستایی به بخشهای دولتی و نیاز به آنان در تفکر این نواحی نقش بست. اما بتدریج با کسب اطلاع و دانش جوامع محلی به ارزش دارایی های خود پی برده و از نگاه نیاز مبنا به رویکرد دارایی مبنا رسیده اند. در این خصوص طرح سرمایه های پنج گانه در قالب معیشت پایدار شامل: سرمایه های انسانی-اجتماعی، اقتصادی-مالی، فیزیکی-کالبدی، طبیعی و مشارکتی به عنوان ارزشهای این جوامع مطرح است.
توسعه محلی (Local Development) یک فرآیند مبتنی بر مشارکت داوطلبانه، همکاری در میان ساکنان هر محله در جهت بهبود شرایط کالبدی، اجتماعی و اقتصادی است. توسعه محلی، نوعی از تحول مثبت در مقیاس محلی است که هدف آن شناسایی مشکلات محلی، افزایش اعتبار منابع مادی و محلی است وعبارت است از فرایندی مبتنی برمشارکت داوطلبانه و خود یارانه در میان ساکنان یک محله در جهت بهبود شرایط فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی. بنابراین سه بعد اساسی را می توان در توسعه محلی شناسایی کرد که عبارت اند از: اقدام مردم و مشارکت داوطلبانه، همکاری و حل مشکل به صورت همکاری (سرمایه اجتماعی) و توانمند سازی وتوجه به نتایج جامعه نگر و فراگیر. توسعه محلی بعنوان بخشی از فضا و نظام توسعه ای مطرح است که در محدوده جغرافیایی و فضایی مشخص، رهیافت های مشارکتی و توانمندسازی جوامع محلی را در اولویت قرار می دهد. در این زمینه، رویکردهای مشارکتی حضور پررنگ تری دارند. در رویکرد جدید، مشارکت مردم در تصمیم گیری و ورود افراد به عرصه برنامه ریزی به یک اصل مهم تبدیل شده است. در واقع وقتی مردم محلی از توانمندی برخوردار شوند، امکان کار جمعی فراهم می شود. افزایش مشارکت به معنای افزایش اعتماد به نفس بوده و این امر نیز توانمندسازی را به دنبال دارد.
به اعتقاد بسياري از اين افراد، نهادها بخش اساسي ساختار اقتصاد در تمامي جوامع را تشكيل مي دهند و توسعه اقتصادي هنگامي صورت مي گيرد كه همراه با تغييرات نهادي كارآ باشد. به بيان ديگر نهادهايي مناسب و كارا هستند و مي توانند پيش شرط توسعه محسوب شوند كه شكل گيري و توسعه فعاليت هاي اقتصادي را تسهيل و تسريع كنند. در ادبيات توسعه منطقه اي و محلی صرفاً بنيانى به اين موضوع مى پردازد كه واقعيت اجتماعي- فضايي توسعه منطقه اي و محلی سطح جغرافيايي واحد و همگن نيست، بلكه از مكان هاي ويژه و به خصوصي شكل گرفته است كه هر مكاني در آن با توجه به دارآيى هاي اقتصادي، مسيرهاي توسعه، آگاهي هاي زيست محيطي سياست گذاري ها، بينش اجتماعي و فرهنگى داراي شرايط و مقتضيات خاص خود است. در مسايل توسعه منطقه اي و محلی مباحث اجتماعي و فرهنگي همچون اعتماد، ارزش ها و هنجارها، سرمايه اجتماعي و ظرفيت هاى مشخص انسانى و حفاطت از منابع طبیعی مورد توجه قرار میگيرند. در چنين وضعيتي نقش اصلي روستاييان كه ذینفعان اصلي این منابع در جوامع محلي محسوب مي شوند، مشاركت مردم در پروژه های پايدار آنهاست و اين مسئله در حفاظت از منابع طبيعي از اهميت بيشتري برخوردار مي باشد، زيرا مسائل مربوط به محيط زيست و منابع طبيعي با زندگي جوامع محلي آميخته است و توفيق هر نوع برنامه اي نيازمند مشاركت اين جوامع خواهد بود. بنابراين نقش مردم در تصميم گيري، برنامه ريزي، اجرا، نظارت و ارزشيابي هر برنامه حفاظتي اهميت حياتي دارد. اثرات ناهماهنگي در فرآيند برنامه ريزی، خدمات رساني و افزايش هزينه ها، هدر رفتن سرمايه های انساني، مالي و اجتماعي و سرانجام دامن زدن به شکاف ميان مردم روستا است. از مهمترین موانع مشارکت جوامع محلی در اجرای فعالیت های توسعه روستایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- عدم اعتماد متقابل بین مردم و مسوولین
- عدم توجه به نیازهای اقتصادی مردم و منبع تامین آن
- پایین بودن آموزش ها به مسوولین و مردم در خصوص مشارکت
- فقدان تعریف مشخص از مشارکت در بین مردم
- عدم آشنایی دولتمردان با نحوه مشارکت مردم در امور زیربنایی
بنابراین دستیابی به توسعه پایدار جوامع محلی تنها از طریق توسعه پایدار و به صورت همه جانبه امکان پذیر خواهد بود. لذا اولین گام، بسیج جوامع محلی و جلب مشارکت مردمی در کلیه سطوح می باشد. مطمئناً بدون حضور و مشارکت جوامع محلی، کلیه اقدامات انجام شده بی اثر و بی نتیجه خواهد بود چرا که حیات و معیشت ذینفعان اصلی که همانا مردم می باشند وابسته به توسعه پایدار اجتماعات محلی است. الگوها و تجربیات گسترده ای در این رابطه وجود دارد اما مهمتر از همه تناسب این روشها با سطوح بومی و محلی هر کشور دارای ارزش است. همچنین عوامل مؤثر و اساسی در توسعه اجتماعات محلی روستایی، حکمروایی مناسب روستایی، مشارکت جمعی و استفاده از توان بومی و محلی است.